Nếu đã từng ngẩn ngơ trước những những tuyệt tác hội họa Phục Hưng, có lẽ bạn sẽ không khỏi tò mò về người đẹp từng xuất hiện trong một loạt các tác phẩm kinh điển như The Birth of Venus, Primavera, Venus and Mars... Đó là Simonetta Vespucci - tuyệt sắc giai nhân của nước Ý, và cũng là nàng thơ nổi tiếng nhất của nghệ thuật thế kỉ 15.
Mở đầu của series #MusesInArt, cùng Travellive khám phá những câu chuyện xung quanh nàng thơ huyền thoại của hội họa Phục Hưng này.
Khi cái đẹp được cả thời đại săn lùng
Thế kỉ 15 được coi là "Kỷ nguyên Vàng" tại Florence nhờ sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế, xã hội, nghệ thuật dưới sự thống trị của dòng họ Medici danh giá. Xuất phát điểm là một gia đình thương nhân, gia tộc Medici lấn sân sang lĩnh vực ngân hàng rồi từ đó thâu tóm quyền lực chính trị, trở thành cái tên giàu có và quyền lực nhất trong suốt một thế kỷ tại châu Âu. Họ nắm trong tay ngân hàng lớn nhất thế giới lúc bấy giờ và có mối quan hệ với rất nhiều nhân vật quan trọng như Giáo hoàng, vua chúa và giới quý tộc.
Lúc bấy giờ, văn hóa - nghệ thuật là một trong những trọng tâm để khẳng định vị thế và sức ảnh hưởng của một triều đại. Với sức mạnh kinh tế và quyền lực to lớn, gia tộc Medici đầu tư bảo trợ cho một loạt các nghệ sĩ tài năng bậc nhất như Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michelangelo... để đưa nghệ thuật Florence lên đỉnh cao của thời kì Phục Hưng. Những cái tên này gánh vác trách nhiệm cao quý - tái hiện lại tinh hoa của một giai đoạn vàng son, đồng thời định hình nên chuẩn mực của cái đẹp thời đại.
Trong quá trình ấy, các nghệ sĩ không ngừng tìm kiếm một hiện thân cho vẻ đẹp hoàn hảo ở nữ giới, và sự xuất hiện của người đẹp Simonetta chính là câu trả lời mà họ mong mỏi.
Từ tiểu thư quý tộc đến nàng thơ Florence
Simonetta Cattaneo sinh năm 1453, là con gái của một gia đình quý tộc ở Genoa - một thành phố cách Florence 250 km. Năm 15 tuổi, nàng kết hôn cùng Marco Vespucci, cũng đến từ một dòng họ danh giá có quan hệ mật thiết tới gia tộc Medici vĩ đại. Họ gặp nhau tại một nhà thờ, Marco nhanh chóng rơi vào lưới tình bởi vẻ đẹp trong sáng và thanh khiết của người con gái trẻ. Hôn lễ của họ được tổ chức tại Florence và cái tên Simonetta nhanh chóng nhận được nhiều sự quan tâm.
Có xuất thân từ giới quý tộc và được giáo dục cẩn thận, lại là phu nhân của một trong những nhân vật quan trọng, Simonetta dần phát triển mối quan hệ trong giới tinh hoa và có chỗ đứng trong xã hội thượng lưu tại Florence.
Mang một vẻ đẹp chuẩn mực mà giới nghệ sĩ đang tìm kiếm như mái tóc dài màu vàng óng, nước da trắng, đôi môi hồng, chiếc cổ cao và dáng người khỏe khoắn, Simonetta trở thành người mẫu cho rất nhiều danh họa tiếng tăm, nổi bật nhất là Sandro Botticelli và Piero di Cosimo.
Nhà sử học nghệ thuật John Ruskin khẳng định, rất nhiều hình ảnh các vị thần và thánh nữ trong sáng tác của đại danh họa Botticelli đều mang những đặc điểm giống với Simonetta. Các tác phẩm này còn được lưu giữ và đón nhận như những kiệt tác vô giá đến tận ngày nay như The Birth of Venus, Portrait of Simonetta Vespucci as Nymph, Venus and Mars,...
Tình yêu hay sự tôn thờ cái đẹp?
Vẻ đẹp của Simonetta khiến người ta âu yếm gọi nàng với cái tên "La Bella Simonetta" (Simonetta Xinh Đẹp). Mặc dù đã kết hôn từ sớm, nàng vẫn được vô vàn quý tộc theo đuổi. Họ thường xuyên gửi quà tặng, sáng tác tranh, thơ, lời ca về nàng, với hy vọng chinh phục được trái tim người phụ nữ đẹp nhất xứ Florence. Song, mối quan hệ giữa nàng Simonetta và Giuliano Medici - em trai của Lorenzo Medici, người đứng đầu dòng họ Medici lúc bấy giờ, nhận được nhiều sự quan tâm hơn cả.
Không có bằng chứng xác thực cho mối quan hệ tình cảm giữa hai nhân vật này. Chỉ có thông tin cho rằng họ chính là hình mẫu trong tác phẩm gợi cảm được thực hiện bởi danh họa Sandro Botticelli: Venus and Mars.
Theo thần thoại La Mã, thần Vệ nữ Venus và thần Chiến tranh Mars có mối quan hệ tình cảm trái với quy tắc thông thường, khi Venus đang là vợ của thần Lửa Vulcan. Chủ đề của bức tranh Venus and Mars cũng xoay quanh mối tình ngang trái này, với hình ảnh nữ thần Venus dịu dàng ngắm nhìn thần Mars đang say ngủ.
Phải chăng điều này khiến nhiều người hoài nghi về một tình cảm nảy sinh ngoài đời thực giữa Simonetta và Giuliano? Mọi thứ không chỉ dừng lại ở đó.
Trong giải đấu tay đôi (La Gioistra) diễn ra tại trung tâm Florence, Giuliano xuất hiện với biểu ngữ có in hình nữ thần Minerva (tức thần Athena trong thần thoại Hy Lạp) được vẽ theo hình ảnh của Simonetta cùng dòng chữ La Sans Pareille (Người vô song). Giuliano sau đó trở thành nhà vô địch còn Simonetta cũng được tôn vinh với danh hiệu Nữ hoàng Sắc đẹp tại sự kiện. Điều này được coi như một sự thể hiện tình cảm công khai mà chàng quý tộc dành cho người đẹp. Mối quan hệ trai tài gái sắc này còn là niềm cảm hứng cho chuyện tình lãng mạn trong phần II bộ phim Medici: The Magnificient trên nền tảng Netflix.
Simonetta còn được coi là nàng thơ quan trọng nhất của đại danh họa người Ý Sandro Botticelli. Ông tôn thờ vẻ đẹp của nàng, đưa hình ảnh nàng vào những sáng tác thành công nhất trong sự nghiệp của mình.
Thậm chí, có nhiều người tin rằng, danh họa Botticelli cũng là một trong rất nhiều người đàn ông đem lòng yêu nàng thơ xinh đẹp. Sau khi Simonetta qua đời ở tuổi 22 do bệnh lao, ông quyết định để lại nguyện ước được chôn cất gần nàng tại Nhà thờ Giáo xứ Ognissanti, Florence.
Dù sao, tình cảm mà Botticelli dành cho nàng thơ Phục Hưng là tình yêu hay sự tôn thờ - chúng ta chỉ có thể phỏng đoán. Duy nhất một điều ta chắc chắn được là, vẻ đẹp chuẩn mực của Simonetta đã trở thành nguồn cảm hứng để người họa sĩ thăng hoa với những kiệt tác vô giá vượt thời gian.
Một số tác phẩm lấy cảm hứng từ người đẹp Simonetta Vespucci:
- Tên tác phẩm: Idealised Portrait of a Lady (Portrait of Simonetta Vespucci as Nymph)
- Năm sáng tác: c.1480-1485
- Tác giả: Sandro Botticelli
- Hiện trưng bày tại: Städel Museum, Frankfurt, Đức
- Giá vé tham quan: 14-16 euro
- Tên tác phẩm: Venus and Mars
- Năm sáng tác: c.1485
- Tác giả: Sandro Botticelli
- Hiện trưng bày tại: The National Gallery, London, Anh
- Giá vé tham quan: Miễn phí
- Tên tác phẩm: The Birth of Venus
- Năm sáng tác: c.1485-1486
- Tác giả: Sandro Botticelli
- Hiện trưng bày tại: Uffizi Gallery, Florence, Ý
- Giá vé tham quan: 20 euro
- Tên tác phẩm: Portrait of Simonetta Vespucci
- Năm sáng tác: c.1480
- Tác giả: Piero di Cosimo
- Hiện trưng bày tại: Musée Condé, Chantilly, Pháp
- Giá vé tham quan: 17 euro